Sayfalar

29 Ocak 2022 Cumartesi

Gresham Yasası

"Kötü paranın iyi parayı kovması" yasasıdır. Bu yasaya göre, göreli nominal değerleri aynı, fakat külçe değerleri farklı iki madeni paradan külçe değeri yüksek olan dolaşımdan çekilir. Böylelikle, külçe değeri küçük olan para -Thomas Gresham bu parayı kötü para olarak adlandırır-, külçe değeri yüksek olan parayı -yani iyi parayı- kovmuş olur. Yani sonuçta kötü para piyasada egemen hale gelecektir.

Gresham Yasası'na ilişkin tipik örnek altın ve gümüş sikkelerin birlikte dolaşımda bulunması durumudur. Buna göre gümüş (kötü para), altını (iyi parayı) dolaşımdan çıkarmıştır.

Gresham Yasası, İngiltere'de Kraliçe I. Elizabeth'in mali danışmanı Sir Thomas Gresham'ın (1519-1579) adıyla anılmaktadır.

Daha basit bir anlatimla; soz konusu donemde,degerli madenler*para olarak kullanildigindan,para basma yetkisini elinde bulunduran derebeyleri daha fazla senyoraj geliri elde etmek icin yeni bastiklari paranin icindeki degerli maden miktarlariyla oynarlardi.her yeni para basilirken daha fazla altin ya da gumus degerleri dusurulmus paralar piyasaya ciktigindan,insanlar eski ve madeni degeri yuksek paralari degisimde kullanmaz saklarlardi,yeni paralar dolsimda olurdu.yani kotu para piyasadan iyi parayi kovardi.tersi icin para ikamesi gecerlidir yani iyi paranin kotu parayi kovmasi.

Gresham yasası'nın ana teması 'insanların değerleri aynı bile olsa daha iyi ya da daha güvenilir parayı saklaması'dır.

- iki tane 1 TL düşünün biri yırtık pırtık biriyle sinek kaydı traş bile olabilirsin? hangisini tutar, hangisini piyasada dolaştırırsın?

- ya da aynı değerde nakit para ve altını düşün, yarın bir gün savaş çıkar diye hangisini saklarsın?

- ya da iki kız düşün biri hanım hanımcık diğeri ise ağzında sakız, biraz şuh ve yollu, hafif meşrep şive ile "çalışıyorum namusumla" diyor. hangisi ile evlenirsin?

ya işte böyle. aynı nominal değerde olan altın ve gümüşü düşünün (yani her ikisi ile aynı değerde mallar satın alınabilse) her zaman altın saklanır, piyasa gümüşe kalır.

piyasada iki tane madeni 1 lira olduğunu düşünelim. hammaddesi de gümüş olsun. birinci 1 liradaki gümüş oranı, ikinci 1 liradaki gümüş oranından daha fazla. fakat alım gücü aynı. bu durumda birinci 1 lira daha karlı olacağı için eritilerek maden olarak kullanılıyor. böylelikle piyasada iyi para dediğimiz maden değeri yüksek para piyasadan çekiliyor.